با شیوع ویروس کرونا کسب و کارها در جهان فضای جدیدی را تجربه کردند که شاید هیچگاه تصوری از آن نداشتند. ارتباطات و رویکردها به طور کلی تغییر کرده و اولویت ها و برنامه بسیاری از شرکتها و مشاغل دیگر مانند گذشته نیست. در دوره ای دورکاری یکی از دهها گزینه بود ولی حالا دورکاری تبدیل به یک گزینه جدی شده است که بسیاری به آن فکر می کنند. در این دوران تنها کسب و کارهایی توانستند خود را حفظ کنند که خود را با شرایط جدید تطبیق دادند. مصطفی جاویده معاون فناوری اطلاعات شرکت کاسپین در گفت و گو با "راه پرداخت" از شرایط جدید حاکم بر کسب و کارهای فناوری محور در دوره شیوع کرونا گفت و تاکید کرد که شرکت کاسپین سعی دارد از طریق توسعه فناوری اطلاعات در سازمانها، با تمرکز بر راهحلهای پولی و مالی، کسبوکار مشتریانش را توسعه داده و توان رقابتپذیری آنها را بهبود دهد. چنین شرکتی مانند بسیاری دیگر برای اینکه شیوع ویروس کرونا و تغییر شرایط کنونی، تاثیرات منفی برروی آنها نگذارد باید به سرعت بتواند خودش را با توجه به نیازهای تغییریافته مشتریانش و عوامل کسبوکاری و محیطی، سازگار کند. مصطفی جاویده در این خصوص میگوید: « مفهوم استراتژی چابک (Agile Strategy) مفهومی بود که ضرورت خود را بیش از پیش در این دوران نشان داد بدان معنا که به جای داشتن نگاه پیشگویانه (Predictive) که بهنوبه خود خوب و لازم است، بیشتر نگاهمان را چابک و تطبیق پذیر (Adaptive) کنیم تا سازگاری با تغییرات سریعتر و بهتر رخ دهد.» او معتقد است که نگاههای استراتژیک در سازمانها، بهویژه برنامههای استراتژیک که برای آینده طراحی شد تحت تاثیر کرونا قرار گرفت.
جاویده در خصوص لزوم این تغییر نگاه میگوید: «مفهوم استراتژی، بلندمدت است و هیچ اشکالی در این موضوع وجود ندارد ولی هنگامی که کسبوکاری یک برنامه 20 ساله طراحی میکند، با شیوع کرونا بسیاری از برنامهها و استراتژیهای بلندمدت گذشته از بین خواهد رفت و باید به برنامه و استراتژی جدید فکر کند به طور مثال می توان به ارائه سرویس و خدمات آنلاین اشاره کرد. پزشکی که مراجعه کننده زیادی داشته و همه بیمارانش حضوری به مطب او مراجعه میکردند عملا با شیوع کرونا نیمی از مشتریان خود را از دست خواهد داد مگر آنکه بتواند به سرعت خود را با شرایط جدید تطبیق داده و مثلا ویزیت آنلاین راه اندازی نماید پس باید به سرعت به فکر راهکار جایگزین باشد از همین روست که استراتژی افراد باید چابک و تطبیق پذیر باشد. لزوم وجود چنین استراتژی هایی در کسبوکارهای فناورانه بیش از پیش خود را نشان میدهد.»
معاون فناوری اطلاعات شرکت کاسپین با این وجود معتقد است باید میان استراتژی پیشگویانه و تطبیقپذیر یک تعادل برقرار شود که این هنر فردی است که یک مجموعه را مدیریت میکند.
تغییر رویکرد به سمت فضای آنلاین
مهمترین تغییری که کرونا در کسبوکارها ایجاد کرد، حرکت این کسب و کارها به سمت فضای آنلاین بود و بسیاری از کسبوکارهایی که هیچوقت فکرش را هم نمیکردند، آنلاین شدند؛ مانند کنسرتها، سینماها و حتی بخش سلامت؛ پس می بینیم با تغییر محیط، نیازها هم تغییر میکند و لازم است که کسبوکارها با توجه به اتفاقات محیطی پیشرفت کنند باوجود اینکه در این شرایط «مشتری همان مشتری قبل است». برای مثال مشتری نیاز به دیدن فیلم و داشتن سرگرمی دارد ولی با توجه به بیماری کرونا نمیتواند از سرویسهای قبلی مثل گذشته استفاده کند ولی باید بهنوعی نیاز سرگرمی او نیز برطرف شود. حال اگر کسبوکار مربوطه نتواند خودش را با شرایط تطبیق دهد، هرکسی که بتواند خودش را سریعتر با شرایط موجود وفق دهد و کسبوکارش را به سمت جدیدی سوق دهد، برنده خواهد شد. این نوع نگاه تاثیر زیادی برروی کسب و کارها خواهد داشت.»
تسهیل استفاده از راهکارهای فناورانه
جاویده در صحبتهایش به این جمله اشاره کرد که «بحران همیشه تهدید نیست بلکه میتواند به فرصت تبدیل شود» و کرونا باعث شد تا سازمانها جرئت انجام یک سری اتفاقات که ریسکهای زیادی داشت و میترسیدند به سراغش بروند را پیدا کنند؛ مانند بحث احراز هویت الکترونیکی؛ که شرکت کاسپین هم در این زمینه اقداماتی را آغازه کرده است. وی اشاره کرد: « پیشتر سختگیریها در رابطه با این موضوع زیاد بود و این الزام وجود داشت که حتما مشتری به شعبه مراجعه کند؛ اما با آمدن کرونا خودبهخود سختگیریها کمتر شد و احراز هویت الکترونیکی و ارائه خدمات غیرحضوری رواج پیدا کرد. حالا با توجه به شرایط ایجادشده، بسیاری باید خودشان را با شرایط تطبیق دهند تا ریسکهایش را مدیریت کنند.»
جاویده در صحبتهایش، شرایط فعلی را فرصت مناسبی برای شرکتهای فینتکی میداند تا با توجه به نیاز مردم در راستای مراجعه کمتر به شعب بانکها، اپلیکیشنهایشان را بهبود بخشند. او در این رابطه به فعالیت های کاسپین در بانک پارسیان اشاره کرد و گفت:« علاوه بر ارائه API به شرکت های فین تکی، نسخه اینترنت بانک پارسیان نیز بروزرسانی شد و نسخه جدید موبایل بانک پارسیان را هم تا چند وقت دیگر ارائه میشود. با تکمیل سرویس های سامانه بانکداری باز کبالت، رقابت در این سمت افزایش پیدا کرد که منجر شد بیش از پیش فینتکها سرویس بگیرند و امکانات در اختیار مشتری قرار دهند.» او همچنین اشاره نمود که با توجه به اقبال مردم به سرویس های آنلاین نیاز به راه اندازی بستر امنی چنل برای استفاده از خدمات آنلاین بیش از پیش جدی شده و ضروری می نماید.
چالش تطبیق پذیری
چالشی که جاویده در حوزه تکنولوژی عنوان میکند، رفتن به سراغ رویکرد Adaptive و بهسرعت برطرف کردن نیاز مشتریان و به حداقل رساندن مدتزمان ارائه به بازار (Time to market) است. او در این زمینه میگوید: «به دلیل اینکه قرار است محصولی را سریع ارائه دهیم بایستی در تکنولوژی هایی مانند موبایل به سراغ روش هایی همچون Dynamic UI رویم زیرا بیش از پیش نیاز به مفهوم تحویل مداوم (Continuous Delivery) برای رساندن حداکثر ارزش به مشتری در حداقل زمان را داریم از این رو در کنار چابکی در تحویل ارزش به مشتری بایستی مراقب باشیم که کارایی و کیفیت پایین نیاید پس باید تا حدی مدت زمان ارائه به بازار را به حداقل برسانیم که کیفیت از بین نرود و برای رسیدن به این نقطه باید بسترهای موردنیاز آماده و بسیاری از کارها بهصورت اتوماتیک انجام شود. ایدهآل این است که بتوانیم در کمترین زمان و با رفتن به سمت روش های مبتنی بر Low code بر اساس بسترهای تولید داینامیک واسط کاربری نیاز مشتری را برطرف کنیم و محصول موردنظر را به دستشان برسانیم.» وی تاکید کرد کسبوکارهایی که نتوانند خودشان را با شرایط جدید تطبیق دهند با شکست مواجه میشوند.
تکنولوژی در خدمت رفع نیاز مشتری
جاویده بر این عقیده است که تکنولوژی پشت کسبوکار حرکت میکند. نیاز از مشتری میآید، آن نیاز بازاری را شکل میدهد و تکنولوژیها میآیند و آن بازار را هدفگذاری و مسئله پیشآمده برای آن بازار را حل میکنند. او با اشاره به اینکه آنلاین شدن کسبوکارها موجب افزایش سرویسهای فعال در حوزه زیرساخت های ابری شد زیرا کسب و کار ها نیاز به راه اندازی بسترهای آنلاین داشتند ولی کسب و کارهای کوچک توان پرداخت هزینه های بالای سرورهای اختصاصی را نداشتند از این رو اقبال به راه اندازی سرویس های آنلاین بر بستر cloud افزایش یافت، او همچنین توضیح میدهد: «برای مثال افراد بیشتر به سمت پخش ویدیوی آنلاین رفتند. پخش ویدیوی آنلاین قبلا هم بوده ولی امروز به دلیل افزایش نیاز مشتری باعث ایجاد بازار و درآمد میشود، درنتیجه تکنولوژی برای حل آن نیاز وارد میدان میشود.»
تکنولوژی هایی مانند فناوری 5G در حوزه ارتباطات و یا آموزش آنلاین و استفاده از روبات های معلم و یا آموزش مبتنی بر هوش مصنوعی، و یا ارسال بسته ها با روبات یا پهپادها در حوزه پست و یا اینترنت اشیاء جزو حوزههایی هستند که به دلیل کرونا، سرمایهگذاریهای بیشتری رویشان انجام شد و جاویده بر این باور است که باید سریع زیرساختها و تکنولوژیها را تغییر داد زیرا در غیر این صورت از دنیا عقب میمانیم. او در ادامه توضیح میدهد: «کسبوکارهایی که نگاه آنلاین نداشتند، تحت تاثیرات منفی کرونا قرار گرفتند. حتی کرونا باعث از بین رفتن بسیاری از استارتآپها شد زیرا تازه در ابتدای راه بودند و هنوز قوتی نگرفته بودند که بتوانند تحمل این حجم از فشار را داشته باشند. شرایط کنونی و نیازهای جدید جوامع تقریبا در همه جای دنیا باعث شد تا هر کسبوکاری که نیاز به مراجعه حضوری دارد به حاشیه برود و برعکس هر چیزی که بهنوعی با فضای آنلاین ارتباط داشت، پررنگتر شود.
جاویده در پایان گفت: «کرونا در شکلگیری یک سری تکنولوژیها و روندهای خاص، مانند Distance Technology تاثیر داشته است.» لزوم برگزاری مراسمها، کنفرانسها، رویدادها، همایشها و غیره باعث شد تا کسبوکارهایی که در حوزه برگزاری جلسات آنلاین فعالیت میکردند، بیشتر دیده شوند و شرایط برای آنلاین شدن مراسمها و اتفاقات تسهیل شود و بهبود یابد. کاسپین در همین فضای پیش آمده دومین رویداد جذب ایده های نوآورانه "بینو" را برگزار کرد تا با حداقل حضور افراد تشکیل شود.